Stadsvernieuwing begon in de jaren 50 op de tekentafels van de grote gemeenten. Stukken van de stad werden omkaderd en bestempeld tot stadsvernieuwingsgebied, waarbij de zittende bewoners werden uitgeplaatst en na sloop een hele nieuwe buurt kan worden neergezet
De aandacht voor de bewonersbehoeften was nog bijzonder schaars. Begin jaren zeventig ontstaat een omslag in denken. Er ontstaat kritiek op het ‘moderne bouwen’ dat te weinig oog heeft voor de kenmerken van de bestaande stad en haar bewoners.
Foto: Hans Peters / Anefo, Nationaal Archief / Archief Fotocollectie Anefo
Het stadsvernieuwingsconcept wordt geboren. Kleinschaligheid, wonen en een zo gering mogelijke verstoring van de bestaande sociale en stedenbouwkundige structuur krijgen weer prioriteit boven de economische functie en bereikbaarheid van de stad. Het beleid verschuift zo van sloop en reconstructie naar het ‘Bouwen voor en met de buurt’. Leidende begrippen hierin zijn betrokkenheid bewoners, verbetering, keuzevrijheid en gelijke kansen. Voornaamste doel voor de overheid is het aanpakken van de grote kwaliteitsachterstand in de verkrotte vooroorlogse wijken. De fysieke aanpak plaatst men daarbij in een sociale context. Met de renovatie en nieuwbouw wordt aangesloten op de aanwezige bebouwing, sociale structuren en zittende bewoners.
Deze sociale aanpak is ook nu nog de basis voor ingrepen in woonomgevingen.
Is de verduurzaming ook gebaat bij een sociale aanpak?
De rechten van bewoners met betrekking tot hun woning zijn groot in Nederland, waarbij eigenaar-bewoners nog net iets meer rechten hebben dat huurders. En bij eigenaren van huurwoningen ligt op basis van het in de grondwet vastgelegde eigendomsrecht de uiteindelijke beslissingsbevoegdheid over wat er met het gebouw en de woningen gaat gebeuren.
Tel daarbij op de Nederlandse volksaard om zeer afwijzend te reageren bij confrontatie met een derde partij die meedeelt wat hij/zij moet doen.
Haags Energie Initiatief is van mening dat alleen een sociale en zo indivueel mogelijke aanpak, gebaseerd op de wensen en de fysieke en financiële mogelijkheden van bewoners en eigenaren grote aantallen woningen in Nederland verduurzaamd en aardgasvrij kunnen worden gemaakt. Gebrek aan communicatie of dwang om opgelegde maatregelen te accepteren zullen leiden tot weerstand. Weerstand die minstens zal leiden tot vertragingen van de verduurzaming, maar mogelijk ook tot maatschappelijke ontrust.